Η Σιντζιάνγκ ως εργαστήριο της κινεζικής ενεργειακής μετάβασης

Ανάλυση για τον νέο γεωοικονομικό χάρτη που διαμορφώνεται στην Ασία

Όποιος επιθυμεί να κατανοήσει προς τα πού οδεύει το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα, δύσκολα μπορεί να αγνοήσει την Κίνα. Η χώρα που επί δεκαετίες στηρίχθηκε στον άνθρακα και εξελίχθηκε στον μεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας διεθνώς, επιχειρεί πλέον μια μεταμόρφωση με καθαρά στρατηγικά χαρακτηριστικά: την επίτευξη του «διπλού στόχου άνθρακα» – κορύφωση των εκπομπών έως το 2030 και κλιματική ουδετερότητα έως το 2060.

Ήδη το 2024, οι μη ορυκτές πηγές ενέργειας αντιπροσώπευαν πάνω από το 60% της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος της χώρας, αγγίζοντας τα 2,2 δισ. kW. Παρά το γεγονός ότι ο άνθρακας εξακολουθεί να αποτελεί θεμέλιο για τη σταθερότητα του δικτύου, το βάρος της πολιτικής μετατοπίζεται σταθερά προς το χαρτοφυλάκιο των ανανεώσιμων πηγών.

Η Σιντζιάνγκ στο επίκεντρο

Η επαρχία της Σιντζιάνγκ, συχνά στο περιθώριο της διεθνούς προσοχής, κατέχει ωστόσο ρόλο κλειδί στη νέα κινεζική στρατηγική. Διαθέτει τεράστια αποθέματα άνθρακα αλλά ταυτόχρονα από τα υψηλότερα επίπεδα ηλιακού και αιολικού δυναμικού στον κόσμο. Το αποτέλεσμα είναι μια περιφέρεια που λειτουργεί ως πιλότος για το ενεργειακό μέλλον της χώρας.

Στην Ουρούμτσι, ένα προηγμένο Κέντρο Επιχειρησιακής Διαχείρισης παρακολουθεί και ρυθμίζει σε πραγματικό χρόνο δεκάδες μονάδες παραγωγής, διάσπαρτες σε μια έκταση τριάντα φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα. Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπει την αυτοματοποίηση περίπου του ενός πέμπτου των εγκαταστάσεων, μειώνοντας το λειτουργικό κόστος και αναβαθμίζοντας την αποδοτικότητα.

Υποδομές που αλλάζουν την κλίμακα

Η Κίνα έχει αναπτύξει υπερυψηλής τάσης διασυνδετήριους αγωγούς (UHV), που μεταφέρουν καθαρή ενέργεια από το εσωτερικό της χώρας προς τα παράκτια βιομηχανικά κέντρα. Μόνο από τις ενεργειακές ροές της Σιντζιάνγκ έχουν μεταφερθεί άνω των 800 δισ. kWh σε 22 επαρχίες.

Η λειτουργία αυτών των διαύλων αποτελεί στρατηγικό πολλαπλασιαστή ισχύος:

• διαθέτει φθηνή ενέργεια στο ανατολικό παραγωγικό σύμπλεγμα,
• ενισχύει την ανάπτυξη της δυτικής Κίνας,
• και εδραιώνει την πολιτική συνοχή σε μια ευαίσθητη γεωγραφικά περιφέρεια.

Πλεονέκτημα καθυστερημένης εκβιομηχάνισης

Σε αντίθεση με τη Δύση, η Κίνα αναπτύχθηκε βιομηχανικά αργότερα, περιορίζοντας το κόστος παλαιότερων ρυπογόνων τεχνολογιών. Παράλληλα, η κοινωνική πίεση για καθαρότερο περιβάλλον και ο υψηλός δημοσιονομικός λογαριασμός της ατμοσφαιρικής ρύπανσης καθιστούν τις πράσινες επενδύσεις οικονομικά επιβεβλημένες και όχι μόνο οικολογικά επιθυμητές.

Από την άλλη πλευρά, οι δυτικές οικονομίες βρίσκονται αντιμέτωπες με το κόστος εκσυγχρονισμού παλαιότερων δικτύων και υποδομών, ενώ συχνά λείπει η πολιτική συναίνεση για αλλαγές μεγάλης κλίμακας.

Η διεθνής διάσταση και το νέο ενεργειακό μπλοκ

Το μοντέλο της Σιντζιάνγκ δεν αφορά μόνο την εσωτερική αγορά. Συνδέεται άμεσα με την Belt and Road Initiative και την ενίσχυση των δεσμών με τις χώρες των BRICS. Οι ίδιες τεχνολογίες θα μπορούσαν να μεταφερθούν σε περιφέρειες με παρόμοια κλιματικά χαρακτηριστικά:
– Αραβική Χερσόνησος,
– Ιράκ,
– Βόρεια Αφρική.

Σε αυτό το πλαίσιο, διαμορφώνεται η προοπτική μιας «Ηλεκτρικής Οδού του Μεταξιού»: ενός δικτύου που θα μπορούσε να διασυνδέσει την Ευρασία, μεταφέροντας καθαρή ενέργεια από περιοχές υπερπαραγωγής προς κέντρα ζήτησης.

Ενώ η Ευρώπη συνεχίζει να συζητά για το κόστος της ενεργειακής μετάβασης, η Κίνα, και ιδιαίτερα η Σιντζιάνγκ, προχωρούν σε εφαρμογή έργων που αλλάζουν την κλίμακα και τη φύση του ενεργειακού συστήματος. Ο ανταγωνισμός από τη Δύση είναι, προς το παρόν, περιορισμένος. Αντίθετα, αυξάνεται η τάση παρατήρησης και μελέτης των εξελίξεων, καθώς οι υποδομές της Σιντζιάνγκ ίσως προμηνύουν τη νέα αρχιτεκτονική της παγκόσμιας ενέργειας.