Μικροβίωμα: Τι αποκαλύπτουν οι νέες έρευνες για τα βακτήρια που ρυθμίζουν όχι μόνο την εντερική υγεία, αλλά και πολλές λειτουργίες του οργανισμού

Μικροβίωμα: Τι αποκαλύπτουν οι νέες έρευνες για τα βακτήρια που ρυθμίζουν όχι μόνο την εντερική υγεία, αλλά και πολλές λειτουργίες του οργανισμού

Οι νέες δοκιμές στο μικροβίωμα παρέχουν κατευθυντήριες γραμμές για την αλληλεπίδραση με τα «καλά» και «κακά» βακτήρια μέσω της διατροφής και του τρόπου ζωής.  

Η εντερική υγεία φαίνεται να έχει γίνει η λύση σε όλα τα προβλήματα, όχι μόνο τα σωματικά. Οι αναζητήσεις στο διαδίκτυο για μικροβίωμα και εντερική χλωρίδα παράγουν εκατομμύρια αποτελέσματα, στα bestseller του Amazon κυριαρχούν βιβλία πάνω στο θέμα, ενώ πολλαπλασιάζονται και οι επιστημονικές μελέτες.  

Διαφορά μεταξύ μικροβιώματος και μικροχλωρίδας  

Πρώτα απ’ όλα, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη διαφορά μεταξύ αυτών των δύο όρων, που μοιάζουν ίδιοι αλλά δεν είναι.  

- Η μικροχλωρίδα είναι το σύνολο των μικροοργανισμών (βακτήρια, μύκητες, ιοί) που ζουν σε συγκεκριμένα μέρη του σώματος, όπως το έντερο, το στόμα ή το δέρμα.  

- Το μικροβίωμα είναι το γενετικό υλικό αυτών των μικροοργανισμών, δηλαδή το σύνολο των γονιδίων τους, που καθορίζει τις λειτουργίες και τις αλληλεπιδράσεις τους.  

Τα δισεκατομμύρια βακτήρια που ζουν στο έντερο συνδέονται με λειτουργίες όπως:  

- Ο ύπνος 

- Η καρδιακή υγεία 

- Η ψυχική υγεία  

- Η γήρανση  

«Καλά» και «κακά» βακτήρια  

Η ιδέα ότι όλα τα βακτήρια είναι επιβλαβή είναι ξεπερασμένη. Η μικροβιολογία για πάνω από έναν αιώνα εστίαζε στα παθογόνα βακτήρια (αυτά που προκαλούν ασθένειες), επειδή μόλις είχε διαπιστωθεί η σχέση μεταξύ μικροβίων και νόσων. Τα τελευταία 25 χρόνια, όμως, έχει αποδειχθεί ότι το έντερο γεμίζει με ωφέλιμους μικροοργανισμούς.  

Ο σύνδεσμος ανάμεσα σε έντερο και εγκέφαλο  

Ο ρόλος της μικροχλωρίδας στον άξονα έντερο-εγκέφαλο (ένα δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ του εντερικού και του κεντρικού νευρικού συστήματος) ανακαλύφθηκε το 1986.  

Οι έρευνες της τελευταίας δεκαετίας έχουν αποκαλύψει όλο και ισχυρότερους δεσμούς μεταξύ του μικροβιώματος και όλων των σωματικών λειτουργιών. Κάθε μικροβίωμα είναι μοναδικό, σαν δακτυλικό αποτύπωμα.  

Οι πιο πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η γλυκαιμική απόκριση στον ίδιο τύπος τροφής ποικίλλει ανάλογα με:  

- Τον τρόπο ζωής  

- Το ιατρικό ιστορικό  

- Τη σύνθεση και λειτουργία του μικροβιώματος  

Πώς μπορούμε να μάθουμε για το δικό μας μικροβίωμα;  

Δεν είναι ακόμα δυνατόν να πάτε σε έναν παθολόγο για έλεγχο του μικροβιώματός σας, αλλά υπάρχουν δοκιμές (ακόμα και για χρήση στο σπίτι) που μπορούν να το αξιολογήσουν.  

- Ορισμένες δοκιμές απαιτούν ιατρική συνταγή.  

- Άλλες πωλούνται απευθείας στον καταναλωτή.  

Ωστόσο, δεν υπάρχει ένα τυποποιημένο σύνολο δεδομένων για σύγκριση αποτελεσμάτων, ούτε κοινή ορολογία, ούτε συναίνεση για το ποιες παράμετροι είναι σημαντικές.  

Η διατροφή παίζει κρίσιμο ρόλο  

Παρόλο που η προσωποποίηση είναι βασική για τη διαμόρφωση και τη διατήρηση ενός υγιούς μικροβιώματος (το οποίο με τη σειρά του επηρεάζει σημαντικά την γενική υγεία), η διατροφή είναι καθοριστική.  

Προτείνεται:  

✅ Να αποφεύγετε τους «κατασταλτές» του εντέρου.  

✅ Να προτιμάτε τροφές που ενισχύουν τη χλωρίδα.  

- Μια ισορροπημένη δίαιτα, πλούσια σε φυτικές ίνες, φρούτα, λαχανικά, όσπρια και ολικής άλεσης δημητριακά, ευνοεί την ανάπτυξη ωφέλιμων βακτηρίων και μειώνει τη φλεγμονή του εντέρου.  

- Τα τρόφιμα πλούσια σε ίνες ζυμώνονται από τα εντερικά βακτήρια, παράγοντας  λιπαρά οξέα, που ωφελούν την υγεία του εντέρου και ολόκληρου του σώματος.  

- Γιαούρτι, κεφίρ, ξινή λαχανική, kimchi και άλλα ζυμωμένα τρόφιμα περιέχουν ζωντανούς ωφέλιμους μικροοργανισμούς που ενισχύουν το μικροβίωμα.  

Να περιορίζετε:  

❌ Κορεσμένα λιπαρά  

❌ Απλά σάκχαρα 

❌ Επεξεργασμένα τρόφιμα  

❌ Αλκοόλ  

❌ Υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος (μπορεί να ευνοήσει την ανάπτυξη λιγότερο ωφέλιμων βακτηρίων).  

Μια ποικιλία τροφίμων διατηρεί μια ποικιλόμορφη μικροχλωρίδα, η οποία συνδέεται με καλύτερη υγεία. Ακόμη και ο τρόπος μαγειρέματος επηρεάζει το μικροβίωμα (π.χ. κάποια άμυλα γίνονται πιο εύπεπτα).  

Επίσης, η καλή ενυδάτωση είναι σημαντική για τη σωστή λειτουργία του εντέρου.  

Το μικροβίωμα και η πρόληψη ασθενειών  

Γιατί είναι τόσο σημαντικό ένα υγιές μικροβίωμα; Μια μελέτη στο The Lancet τονίζει τον ρόλο του στην πρόληψη και θεραπεία ασθενειών.  

> «Η προσδοκία ότι το εντερικό μικροβίωμα μπορεί να είναι το κλειδί για τη διάγνωση και τη θεραπεία, όπου οι συμβατικές προσεγγίσεις έχουν αποτύχει, είναι πλέον κοινή σε γαστρεντερολογικές κλινικές και όχι μόνο».  

> «Η έρευνα για το μικροβίωμα κινείται προς την ατομική ιατρική. Στο μέλλον, θα μπορούμε να διαγνώσουμε ασθένειες όπως το Alzheimer μέσω του μικροβιώματος και του γονιδιώματος. Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, θα μπορούμε να προβλέψουμε αυτισμό και νόσο του Crohn. Οι μακροπρόθεσμες μελέτες είναι κρίσιμες για να συνδέσουμε το μικροβίωμα με τις ασθένειες.  

> Συγκεκριμένα στελέχη του μικροβιώματος με μεταλλάξεις εξηγούν την εμφάνιση ασθενειών. Οι σημερινοί θεραπευτικοί χειρισμοί με το μικροβίωμα θα αντικατασταθούν από την ατομική ιατρική εντός της επόμενης δεκαετίας».