Το κοινό τρόφιμο που, σύμφωνα με μελέτες, μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη των όγκων
Τα τελευταία χρόνια η επιστημονική έρευνα έχει επικεντρωθεί στον ρόλο της διατροφής στην πρόληψη και στην επιβράδυνση της εξάπλωσης των καρκινικών όγκων. Διάφορες επιδημιολογικές και πειραματικές μελέτες έχουν δείξει ότι ορισμένα συστατικά, που βρίσκονται σε τρόφιμα καθημερινής κατανάλωσης, μπορούν να παρέμβουν σε κυτταρικούς μηχανισμούς που ρυθμίζουν τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων, χωρίς όμως ποτέ να μπορούμε να μιλήσουμε για «θαυματουργό τρόφιμο». Σε αυτό το πλαίσιο, ορισμένες κατηγορίες τροφίμων ξεχωρίζουν για την υψηλή περιεκτικότητά τους σε βιοδραστικές ενώσεις που συμβάλλουν στη ρύθμιση των καρκινικών διεργασιών.
Σταυρανθή λαχανικά: μηχανισμοί και βασικές ουσίες
Ανάμεσα στα τρόφιμα που έχουν μελετηθεί περισσότερο και συστήνονται από τους ογκολόγους, τα σταυρανθή λαχανικά – ιδιαίτερα το μπρόκολο, το κουνουπίδι, το λάχανο, η λαχανίδα και το ραπανάκι – έχουν κερδίσει αυξανόμενο ενδιαφέρον χάρη στην περιεκτικότητά τους σε γλυκοσινολάτες.
Αυτά τα μόρια, όταν καταναλωθούν, μετατρέπονται κατά τη μάσηση και τη διαδικασία της πέψης σε βιολογικά δραστικές ενώσεις όπως η σουλφοραφάνη και τα ισοθειοκυανικά. Η σουλφοραφάνη έχει αποτελέσει αντικείμενο πολυάριθμων πανεπιστημιακών μελετών για την ικανότητά της να:
- Επιβραδύνει τη διαίρεση των καρκινικών κυττάρων
- Ενεργοποιεί την προγραμματισμένη κυτταρική απόπτωση
- Ενισχύει τα ενζυμικά αμυντικά συστήματα κατά των τοξινών
- Αναστέλλει την αγγειογένεση, δηλαδή τον σχηματισμό νέων αιμοφόρων αγγείων που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των όγκων
Άλλες ενώσεις, όπως το ινδόλη-3-καρβινόλη, που επίσης βρίσκονται στα σταυρανθή, δρουν σε μεταβολικές οδούς αποτοξίνωσης, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα των αντικαρκινικών φαρμάκων και περιορίζοντας την ικανότητα των κακοήθων κυττάρων να προσαρμόζονται στις θεραπείες.
Πολυφαινόλες, φυτοοιστρογόνα και άλλα θρεπτικά συστατικά: η διατροφική συνέργεια
Πέρα από τα σταυρανθή, η μεσογειακή διατροφή προσφέρει και άλλα τρόφιμα πλούσια σε βιοδραστικές ενώσεις που δρουν συνεργιστικά στην επιβράδυνση της ανάπτυξης των όγκων:
- Γενιστεΐνη (σόγια): ισχυρό φυτοοιστρογόνο που αναστέλλει πρωτεΐνες-κλειδιά στον καρκινικό πολλαπλασιασμό
- Κερσετίνη (μήλα, κρεμμύδια, σταφύλια): φλαβονοειδές με ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση
- Ρεσβερατρόλη (κόκκινα σταφύλια): επηρεάζει τις διεργασίες αγγειογένεσης και προάγει τον θάνατο καρκινικών κυττάρων
- Επιγαλλοκατεχίνη γαλλική (πράσινο τσάι): συμβάλλει στον έλεγχο του κυτταρικού κύκλου και στην ενεργοποίηση της απόπτωσης
- Λυκοπένιο (ντομάτες, καρπούζι, γκρέιπφρουτ): μειώνει φλεγμονώδεις διεργασίες και αναστέλλει πιο επιθετικές μορφές καρκίνου
Η προστατευτική δράση αυτών των ουσιών εκδηλώνεται πλήρως μόνο μέσα από μια ισορροπημένη διατροφή. Η λήψη τους σε μορφή συμπληρωμάτων ή σε υπερβολικές ποσότητες, εκτός του φυσικού διατροφικού πλαισίου, δεν συνιστάται χωρίς ιατρική επίβλεψη.
Γαλακτοκομικά και άλλα τρόφιμα: διάλυση μύθων
Ενώ ορισμένα τρόφιμα συνδέονται με μειωμένο κίνδυνο ή με επιβράδυνση της εξέλιξης των όγκων, οι οδηγίες οργανισμών όπως η AIRC και το WCRF τονίζουν ότι κανένα τρόφιμο, από μόνο του, δεν μπορεί να προστατεύσει από τον καρκίνο.
Ωστόσο, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τα γαλακτοκομικά έχουν προστατευτική δράση έναντι του καρκίνου του παχέος εντέρου, πιθανότατα χάρη στο ασβέστιο και τη λακτοφερίνη που περιέχουν. Και εδώ, η καλύτερη στρατηγική παραμένει η υιοθέτηση μιας ποικιλόμορφης και ισορροπημένης διατροφής.
Η σημασία του τρόπου ζωής
Η πρόληψη του καρκίνου δεν σχετίζεται μόνο με τα τρόφιμα, αλλά και με το συνολικό τρόπο ζωής, που περιλαμβάνει:
- Περιορισμό της κατανάλωσης κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος
- Μείωση της πρόσληψης αλκοόλ
- Άφθονη κατανάλωση φρέσκων λαχανικών, εποχιακών φρούτων, οσπρίων και δημητριακών ολικής άλεσης
- Συστηματική σωματική άσκηση και διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
Η επιστήμη έχει δείξει ότι περίπου το 30-50% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί με την υιοθέτηση αυτών των υγιεινών συνηθειών.
Τα μπρόκολα και τα υπόλοιπα σταυρανθή λαχανικά, χάρη στη σουλφοραφάνη, τα γλυκοσινολάτα και άλλες βιοδραστικές ενώσεις, συγκαταλέγονται στα πιο κοινά και επιστημονικά τεκμηριωμένα τρόφιμα για την επιβράδυνση της ανάπτυξης των όγκων.
Ωστόσο, η δράση τους είναι αποτελεσματική μόνο στο πλαίσιο μιας ποικιλόμορφης διατροφής και ενός υγιεινού τρόπου ζωής, χωρίς υπερβολές και επιβλαβείς συνήθειες. Το πιο σημαντικό μήνυμα παραμένει: κανένα τρόφιμο δεν πρέπει να θεωρείται θεραπεία από μόνο του, και κάθε διατροφική επιλογή πρέπει να συζητείται με επαγγελματίες υγείας.